MAKALE

YYS’de Yeni Dönem

Gümrük İşlemleri Kolaylaştırma Yönetmeliği ile en çok dikkat çeken ve firmalarca anlaşılmayan konunun, YYS statüsüne ek olarak YYS-I ve YYYS-II statülerinin getirilmiş olduğu anlaşılmaktadır. YYS’nin kaldırılarak YYS-I ve YYS-II statülerinin getirildiği yönünde yorumlar ortaya çıkabilmektedir. YYS sahibi firmaların yetkileri eskiden olduğu gibi devam etmektedir. Buna ek olarak imalatçı olup ta belli şartları taşıyan firmaların, YYS’ye göre daha az belge kontrolü ve muayeneye tabi olmalarını sağlayan YYS-I ve YYS-II statülerine sahip olma imkanı sağlanmıştır. Ancak bu bir mecburiyet değil firmalar tarafından talep edilmeleri halinde geçebilecekleri bir statüdür.

Hali hazırda YYS sahibi firmaların avantajları eskiden olduğu gibi devam etmektedir. Buna ek olarak, ithalatta yerinde gümrükleme izni alabilmek için gerekli olan, İmalatçı olmak şartı YYS-I statüsüne sahip olarak değiştirilmiştir.

Konu ile ilgili daha önce sizlere duyurduğumuz bültenimize ek olarak aşağıdaki makaleyi bilgilerinize sunuyoruz. Faydalı olması dileğiyle…

Tanım Değişikliği

• Son değişiklik ile izinli gönderici ve izinli alıcı tanımları dikkat çekmektedir. Sadece taşıyıcı firmalara tanınan bu haklar ihracat yerinde gümrükleme sahibi firmalara izinli gönderici, ithalatta yerinde gümrükleme firmalarına ise izinli alıcı yetkileri verilerek genişletilmiştir.

Başvuru Koşulları

• Başvuru aşamasında ise firmanın %10 dan fazla paya sahip olan ortaklarının belirli suçlardan mahkumiyet kararı olması maddesinde %10‘luk paya sahip olanları da kapsayacak şekilde düzenlenmiştir.
• Yine başvuru ile ilgili olarak eski düzenleme ile ISO 9001 ve 27001 belgelerinin firmanın faaliyetlerini gerçekleştirdiği tüm tesisler için alınması zorunluluğunun yerine depolama, üretim, arşiv, bilgi işlem ve muhasebe ofisleri ile merkez ofis için alınması gerektiği yönünde düzenleme yapılmıştır. Bu durum özellikle faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için birçok yerde ofis zorunluluğu bulunan firmaların üzerinden büyük bir yük almıştır. Ayrıca kısmen kiralık depolama alanları da ISO belgeleri aranmayacak tesisler olarak belirtilmiştir.
• Grup firmaları içinde imalatçıların tesislerinin koşulları karşılaması kaydıyla yerinde gümrükleme işlemlerinde kullanılabilmesinin yolu açılmıştır.

YYS-I ve YYS-II Statüleri

• Diğer taraftan eşyaya ilişkin daha az belge kontrolü veya muayeneye tabi tutulması avantajını getiren YYS-I ve YYS-II statüleri Yönetmelikte yer bulmuştur.

YYS-I statüsü için;

–  Bir önceki takvim yılı veya geriye dönük son bir yıl içerisinde 5 milyon USD ihracat ve son bir yılda ortalama en az 50 işçi istihdamı yada,

–  Bir önceki takvim yılı veya geriye dönük son bir yıl içerisinde 10 milyon USD ihracat

Koşullarından birinin sağlanması ve firmanın imalatçı olması gerekmektedir.

YYS-II statüsü için;

–  Bir önceki takvim yılı veya geriye dönük son bir yıl içerisinde 1 milyon USD ihracat ve son bir yılda ortalama en az 30 işçi istihdamı yada,

–  Bir önceki takvim yılı veya geriye dönük son bir yıl içerisinde 5 milyon USD ihracat

Koşullarından birini sağlaması ve firmanın imalatçı olması gerekmektedir.

• Hali hazırda ithalatta yerinde gümrükleme izni sahibi firmalar için YYS-I statüsü herhangi bir koşula bağlı olmaksızın verilecektir. İthalatta yerinde gümrükleme yetkisinin mevcut durumda talep edilmesi halinde ise YYS-I statüsüne sahip olmak ön koşullardan birisi olarak gösterilmektedir.
• Ayrıca izinli alıcı kapsamında yapılacak işlemlerde ithalatçının mutlak suretle YYS-I statü sahibi olması zorunluluğu getirilerek izinli alıcı kapsamında yapılabilecek işlemler sınırlanmıştır.

İhracatta Yerinde Gümrükleme

• İhracatta yerinde gümrükleme konusunda özellikle grup ihracatçılarının, imalatçı firmalarının tesislerinin kullanımının önü açılmıştır. Bu sayede imalatçı tesisinden firmanın kendi tesisine eşya getirmesi nedeniyle oluşabilecek maliyetler azaltılmıştır.
• Diğer taraftan ihracatta yerinde gümrükleme sahiplerine taşımacılara verilen izinli gönderici yetkisi, izinli gönderici olmak için gerekli şartlar aranmaksızın verilmektedir. Bu sayede firmaların izinli gönderici firmalarla çalışma zorunluluğu ortadan kaldırılmıştır.
• Ancak burada bilinmesi gereken nokta izinli gönderici olarak işlem yapabilmek için sınır kapılarına kadar açılan ulusal transit beyannameleri haricinde ortak transit rejimi kapsamında eşyanın AB üyesi ülkeler, İzlanda, Norveç, İsviçre, Lihtenştayn, Makedonya ve Sırbistan’a yapılacak gönderilmesi gerektiği hallerde kapsamlı teminat sahibi olunması gerekmektedir. Kapsamlı teminat sahibi olabilmek için de transit mevzuatı hükümleri gereğince sağlanması gereken şartların sağlanarak bir teminat mektubunun Bakanlığa sunulması gerekmektedir.
• Bu bir maliyet olarak görülebilecek olmasına karşın, izinli gönderici kapsamında yapılan taşımalarda sınırlardan geçiş üstünlüğü çerçevesinde en az 24 saatlik zaman tasarrufu sağlanabileceği gözden kaçırılmamalıdır.

İzinli Gönderici

• İzinli göndericilerin kendi mülkiyetindeki araçlarla ve kendi yetki belgelerine kayıtlı araçlarla izin kapsamı taşıma yapmasının yanı sıra belli şartları taşıyan ve en az bir yıldır taşıma sözleşmesi kapsamında hizmet alınan başka taşıyıcılarla da taşıma yapma olanağı aynen korunmuş olup, başka taşımacılarla yapılacak taşıma işlemlerinde taşıma belgesinin mutlak suretle izinli gönderici firma tarafından yapılması şartı getirilmiştir.
• Önceki halinde 7/24 kamera ile izlenen ve yeterli aydınlatma düzeneğine sahip tesis içerisindeki herhangi bir depolama alanı ve park alanının kullanılabileceği hüküm altındayken değişiklik ile birlikte izlenen ve yeterli aydınlatma düzeneğine sahip depolama ve park alanlarının çizgilerle parsellere bölünmesi ve numaralandırılması istenilmiş ihracata hazır eşya için hazır bildirimi yapılırken eşyanın veya aracın bulunduğu parsele ilişkin numaranın mutlaka belirtilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. Bu kapsamda mevcut izinli göndericilerin tesislerini bu uygulamaya uygun hale getirmesi yeni başvuracak firmaların ise depo ve park alanlarının bu hükme istinaden gözden geçirilmesi gerekmektedir.
• Yine önceki halinde sadece kendi tesisleri arasında yük alarak izin kapsamında işlem yapılabilmesi hükmü değiştirilerek firmaların gümrük idarelerinden de yük alabilmesinin önü açılmış ancak bu izin için izinli alıcı olma şartı da getirilmiştir.
• Bu kapsamda birden fazla tesis veya gümrük idaresinden yük alınması sonrasında nihai tesisten son yükün alınarak izinli gönderici kapsamında işlem yapılabilmesi düzenlenmiştir. Bu izni uygulayabilmek adına;

– Ulusal transit kapsamı açılan beyannamelerin her bir tesis veya gümrük idaresinde yapılan yeni yüklemelerde sonlandırılarak nihai tesiste tek bir transit beyannamesine konu edilerek sevk edilebilmesi,

– Ulusal transit kapsamı açılan beyannamelerin her bir tesis veya gümrük idarelerinden sevk edilen eşya için sadece nihai tesiste sonlandırılarak nihai tesiste tek bir transit beyannamesi düzenlenerek sevki gerçekleştirilmesi,

– Her bir tesisten veya gümrük idaresinden varış gümrük idaresine açılan transit beyannamelerine herhangi bir işlem yapılmaksızın nihai tesiste yüklenen eşya için de bir transit beyannamesi düzenlenerek sevk işlemlerinin gerçekleştirilmesi,

İşlemlerinde herhangi biri kullanılabilecektir. Ayrıca nihai tesise gelen eşyaların burada yeni bir taşıma aracına aktarılarak işlem yapılmasının da önü açılmıştır.

• Konuyu bir örnek ile anlatmak gerekirse, Ankara Gümrük Müdürlüğünden yük alıp, Eskişehir Gümrük Müdürlüğünden başka bir yük alıp Erenköy Gümrük Müdürlüğüne bağlı olan izinli gönderici firma tesisinden eşyanın varış noktasına sevk edilmek istenmesi durumunda;

– Ankara’da açılan transit beyannamesinin Eskişehir’de sonlandırılması, Eskişehir’de yüklenen eşya ve gelen eşya için yeni bir transit beyannamesi açılarak bu transit beyannamesinin izinli gönderici tesisinde sonlandırılarak, tüm yükler için tesisten tek bir transit beyannamesi düzenlenerek eşyanın sevk edilmesi

– Ankara’da açılan transit beyannamesinin Eskişehir’de sonlandırılmadan yeni yüklenen yüke ilişkin yeni bir transit beyanı daha düzenlenerek tesise sevk edilmesi, tesiste 2 adet transit beyannamesinin sonlandırılarak tüm yükler için tesisten tek bir transit beyannamesi düzenlenerek eşyanın sevk edilmesi

– Ankara’da yüklenen yük için ortak transit rejimi kapsamında varış idaresi yurtdışı olarak beyanname düzenlenmesi, Eskişehirde yüklenen yük için ortak transit rejimi kapsamında varış idaresi yurtdışı olarak beyanname düzenlenmesi, Tesiste yüklenen yük için ortak transit rejimi kapsamında varış idaresi yurtdışı olarak beyanname düzenlenmesi,

Seçeneklerinden herhangi biri uygulanabilecektir.

İzinli Alıcı

• İzinli alıcı uygulaması kapsamında yurtdışından herhangi bir taşımacı ile eşyanın getirilmesi hükme bağlanmıştır.
• İzinli alıcı firmalar sadece YYS-I statüsüne sahip firmaların eşyalarını izin kapsamında taşıyabileceklerdir.
• Tesise gelen araçta birden fazla gümrük idaresinde sonlandırılacak eşya varsa bu eşya için izinli alıcı yetkisi kullanılamayacaktır.
• İzinli alıcı tesisine getirilen eşyanın ithalatının ithalatta yerinde gümrükleme izni sahibinin tesisine taşınıp ithalat işlemlerinin orada yapılması gerektiği durumlarda izinli alıcının izinli gönderici yetkisinin de olması koşuluyla eşya tesisler arasında ulusal transit rejimi ile sevk edilebilecektir.

İthalatta Yerinde Gümrükleme

• Bu yetki için YYS-I statüsüne sahip olmak şart koşulmakla birlikte, mevcut ithalatta yerinde gümrükleme iznine sahip firmalara YYS-I statüsü koşula bağlı olmaksızın verilecektir.
• İthalatta yerinde gümrükleme sahibi grup ithalatçılarının, imalatçılarının tesisleri de koşulları sağlamaları halinde izinli tesis olarak kullanılabilecektir.
• Son olarak İthalatta yerinde gümrükleme izni sahibi firmaların izinli alıcı ile çalışma şartları kaldırılarak kendilerine koşulsuz olarak verilen izinli alıcı yetkisi sayesinde tesislerine gelen transit beyannamelerinin sonlandırılması işlemlerini yapacaklardır.

İzleme ve Yıllık Faaliyet Raporu

• Yönetmeliğin önceki halinde 3 yılda bir yapılması öngörülen izleme işlemlerinin 5 yılda bir yapılması hüküm altına alınmıştır. Bu kapsamda 31.12.2016 tarihi öncesinde izin alan firmaların izlemelerinin 2024 yılında diğer firmalarında normal süreleri içerisinde izlemelerinin yapılacağı belirtilmiştir.
• Yıllık düzenlenen faaliyet raporlarının toplam beyanname sayısının en az %20 sini kapsayacak şekilde düzenlenerek Bölge Müdürlüklerine ibrazı zorunlu iken, değişiklik ile incelenecek beyannamelerin 50 den az olmamak kaydıyla %5 lik oran dikkate alınarak yapılması ve ayrıca hazırlanan raporların gümrük idaresince talep edildiğinde ibraz edilmek üzere firma bünyesinde bulundurulması hususu belirtilmiştir.

Değerlendirme

Yeni değişiklikler ile en başta göze çarpan nokta mevcut durumda uygulaması olmayan ithalatta yerinden gümrükleme ve izinli alıcı uygulamalarının devreye alınması adına düzenlemeler yapılmış olmasıdır. Bu uygulamaların yürürlüğe girmesi ile birlikte firmaların büyük maliyet avantajları sağlayacakları değerlendirilmektedir.

Diğer taraftan YYS-I ve YYS-II statülerinin uygulamaya geçirilmesi ile birlikte imalatçı ve iş hacmi yüksek firmaların diğer YYS sahiplerinden daha ayrıcalıklı konuma getirilmesi sağlanmıştır.

İzinli gönderici uygulaması kapsamında yapılan değişiklikler sayesinde farklı gümrük idarelerinden alınacak yüklerin izinli gönderici kapsamında gönderilmesinin yolu açılarak izin lojistik mantığıyla örtüşür bir hale getirilmiştir.

İzlemelerin süresinin uzatılması konusunda ise firmaların 3 yılda bir üzerlerinde yaratılan baskı bir nevi kırılarak belgeyi cazip hale getirmiştir.

Değişiklikle birlikte Sonradan Kontrol denetimleri de uygulamaya sokularak firmaların YYS kapsamı işlemlerinin her an Bakanlık tarafından denetleneceği anlaşılmaktadır. Yıllık Faaliyet Raporlarının Bölge Müdürlüğü’nce her an talep edilmek üzere firma bünyesinde saklanması YYS sahiplerine daha büyük sorumluluk yüklemekte ve denetimleri beyannameyi yazandan farklı olarak uzman kişiler tarafından hazırlanması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Çünkü firmaların YYS kapsamı yaptığı işlemler ile YFR’deki eksikliklerin ciddi boyutları ulaşması durumunda sertifikanın askıya alınmasına kadar gidecek bir sürecin başlamasına neden olabilmektedir.  

YFR sadece rejim bazında beyanname denetimini kapsamamakta ayrıca marka, royalti veya lisans ücreti, iskonto, komisyon vb. uygulamaların olduğu, beyannamelerin ilişkili olduğu muhasebe kayıtları ve denetimiyle kıymet, menşe ve miktar konusunun da denetlenmesi ve raporda yer alması hususlarını içermelidir.

Bu itibarla YFR’nin kapak sayfasında düzenleyen kişinin yetkinliği ve tecrübesiyle ilgili bilgiler istenmesinden de anlaşılacağı üzere,  YFR’nin yetkin ve mesleki tecrübesi olan kişiler tarafından nitelikli ve eksiksiz şekilde düzenlenmesi ve her an Bölge Müdürlüğü’ne açıklanmak üzere hazır tutulması, firmalar açısından önem arz etmektedir.